3 basisideeën om mee van start te gaan.

Ik schreef in ons vorig verhaal (Nabestaanden van zelfmoord helpen is een liefdevolle maar uiterst delicate intentie.) dat ik het zelf ook nog wel eens moeilijk heb met de 3 basisideeën waarmee we van start zijn gegaan.
Heel beknopt samengevat:

1. Vermijdt de slachtoffer-redder rol
2. Luister naar wat hij of zij nodig heeft. “Wat kan ik vandaag voor je doen?”
3. Ieder is verantwoordelijk voor wat hij al dan niet doet.

Het verhaal was nog niet gepost of ik liet me vanochtend al verleiden tot een heel snelle en uiterst ‘efficiënte’ reactie op een moeilijk moment voor mijn allerliefste.
Ze vond een artikel in de krant met exact dezelfde titel als een artikel van haar dat zo’n jaar geleden verscheen (Ik was het wel waard om voor te blijven leven). Ze werkte boven op onze bureel-zolder en stuurde me het artikel door via sms, gevolgd door haar klassieke uiting van frustratie: ‘Aaaggggghhhhhrrrr! Ik ga die journalist nu aanschrijven!’

Haar sms deed me even sidderen, dat geef ik graag toe. Maar even snel als ik het las ben ik in mijn pen gekropen om de situatie voor haar te herkaderen (zonder me de vraag te stellen waarover het eigenlijk ging, al ben ik me daarvan pas later, te laat, van bewust geworden). Hoe dit eigenlijk een geschenk was waarop zij kon ingaan.

“Je kan de journalist schrijven dat je zijn durf en insteek sterk vindt,” schreef ik, “want we moeten het taboe samen doorbreken. MAAR dat het NU belangrijk is, en nog veel meer in tijden als deze om een stap verder te gaan. Om te durven je geluk te claimen. Dankzij dat artikel moet jij niet degene zijn die die vraag stelt. Jouw artikel met diezelfde titel is trouwens al bijna een jaar geleden verschenen, tijd voor de volgende stap: Beste journalist, en … zetten wij die samen … ?”

Haar antwoord kwam sneller dan verwacht: “Hubby, hubby … ik weet maar al te goed wat ik moet schrijven … maar ik ben me nu nog door dat artikel aan het worstelen … en straks eerst je blog posten, én dán journalist aanschrijven!”

De Reddende Redder

Neen, ik ga jullie niet in copie zetten van al onze uitwisselingen, zeker niet. Maar het illustreert zo mooi waar we vorige keer mee gestart zijn dat ik dit niet mag verzwijgen. Ik heb wel even gevraagd of het voor haar ok is dat ik wat details over onze communicaties vrijgeef.

Om het plaatje compleet te maken, moet ik er nog bijvoegen dat ik me ook nog “wat” kribbig voelde door haar antwoord.
En daar komt ons eerste verhaal helemaal van pas. Ook voor mij.

Door bewust te worden van het feit dat alles vertrok van mijn intentie haar te “redden” uit haar woede en onmacht, en dat dit het vertrekpunt was van de hele situatie is de kribbigheid ook onmiddellijk verdwenen.

Als ik de uiting van haar frustratie even laat gebeuren en niet onmiddellijk de “reddende redder” speel, dan vermijd ik dat deukje in mijn humeur en kan ik zonder twijfel attenter zijn op wat dan wel nuttig zou zijn voor haar.
Die bewustwording laten binnenkomen, er mee omgaan en daardoor die kribbigheid onmiddellijk voelen wegdeinen maakte deze ervaring op zich zoveel verrijkender.
Voor mij zeker, hopelijk evenzeer voor jou.

Ik maak van de gelegenheid gebruik om heel kort een verhaal van Wayne Dyer te schetsen over appelsienen.
Als je op een appelsien duwt, wat komt daar dan uit? Appelsap? Pompelmoessap?
Neen, uiteraard: appelsiensap.
Als ik druk op jou uitoefen en je wordt kribbig, waar komt dan die kribbigheid vandaan?
Inderdaad: uit jezelf.
Het zijn niet de anderen die ons irriteren, hoogstens kunnen zij de irritatie die in ons zit triggeren en naar buiten laten komen.
Daarom zijn zo’n situaties echt goud waard, tenminste als je de moeite neemt om het appelsiengehalte in jou op dat ogenblik even onder de loep te nemen.
Een stap verder in bewustwording.

Persoonlijke Groei begint bij bewustwording

Verandering en groei kan slechts beginnen op het ogenblik dat we bewust worden dat er iets schort aan wat we doen, of aan hoe we bepaalde zaken doen.
Het is je vast en zeker ook al duidelijk dat bewust zijn van wat we doen en hoe we de zaken doen geen natuurlijke reflex is.

Maar we kunnen dat wel aanleren.

Het is zoals spieren kweken (voor wie van die metafoor houdt). Er moet vooreerst weerstand zijn. Zonder gewichten zullen er niet veel spieren gekweekt worden.
Er moet ook herhaling zijn. En je moet je vooral focussen om de juiste spieren te gebruiken voor de desbetreffende oefening. Er zijn altijd manieren om je training minder intens te maken. Het gevolg is dan wel dat je helemaal niet het gewenste effect krijgt.

Tegen de tafelrand lopen is de beste manier om je spiergeheugen te leren waar de tafel staat.
In andere woorden, de beste manier om iets te leren is te durven fouten maken.

Let er wel op dat je aandachtig bent bij de kleine fouten. Het blijft de bedoeling van dit leerproces om grote fouten juist te vermijden.

Helpen begint bij luisteren, of lezen

Mijn voordeel is dat mijn allerliefste echtgenote ook blogt, en daarin letterlijk antwoordt op onze basisvraag: “Help Me Jou Te Helpen”.

Vandaag heeft Aniana een praktische lijst gepost met alle vragen waarmee je als nabestaande steeds weer geconfronteerd wordt: “Hoe overleef je de zelfdoding van een geliefde en kan je weer groeien als mens?”
Ook voor ons geeft deze lijst een inzicht in alle aspekten die het gevolg zijn van een dergelijke beslissing van iemand waarvan je houdt of om wie je geeft.

Neem de tijd om die lijst te overlopen. Weten waar de ander allemaal mee vecht is een sterke manier om ons begrip voor hem of haar te verdiepen.

Een eerste stap

Uit die lijst wil ik vandaag één vraag kiezen omdat die me herinnert aan een gesprek met een vriend waarvan de buurvrouw heel recent nabestaande werd.

De dame kwam geregeld bij hen over de vloer en haar verhaal kwam heel dikwijls neer op het immense schuldgevoel waarmee ze achterbleef. Dat ze dat had moeten zien aankomen en had moeten kunnen vermijden.
De meest natuurlijke reactie van buitenstaanders op zo’n schuldbeleidenis is met nadruk te bevestigen dat er geen schuld is. Geen verantwoordelijkheid! En dat niemand een dergelijke beslissing van een ander echt kan voorzien en nog minder voorkomen.

Dat was ook het antwoord dat ze in de familie van mijn vriend, met de allerbeste intentie, kreeg.
Ik heb me toen toegelaten een voorstel te doen. Eerder dan systematisch de schuldvraag af te doen als onredelijk omdat er geen schuld is en kan zijn, waarom de buurvrouw haar gevoel niet laten uiten?

Schuld is misschien wel in dergelijke situaties een manier om de pijn te delen. Misschien dat zij zo, al was het maar een heel klein beetje, kan voelen wat de ander tot zo’n daad heeft aangezet.
Die pijn of schuld voelen, die pijn of schuld uiten brengt haar misschien wel dichter bij degene die uiteindelijk de strijd opgaf.
Is het dan niet beter dat de persoon die je wil helpen die schuld, die pijn gewoon mag uiten?

Is het dan niet de beste keuze om haar op dat ogenblik niet te onderbreken met: “Neen hoor, jou treft geen schuld!”
Misschien gaat het ook niet echt over schuld, maar over een heel krachtige manier om de band met de ander te uiten?

Hoe gaat het ‘echt’ met jou?

Het vreemde van dit verhaal is dat mijn vriend zich nog een andere bedenking maakte. Door de hevige reactie van zijn buurvrouw is ook hij zich de vraag gaan stellen naar zijn verantwoordelijkheid.
Ik denk dat ik hem op dat moment heb laten uitspreken, maar zo’n gesprek gebeurt op zo’n ogenblik allemaal zo intuïtief dat ik dat niet honderd procent zeker weet.
Want allicht hebben we allemaal wel de nodige zin voor verantwoordlijkheid in ons. Hij ook. Ik ook.

Hoeveel zorgen we nog echt voor mekaar?
Hoeveel keer vragen we ons echt af hoe het met iemand gaat wanneer we de vraag “Hoe gaat het met jou?” stellen?

We hebben die dag geen conclusie over het leven getrokken. Alleen gevoeld dat het allemaal niet zo eenvoudig is, tenminste niet om uit te leggen. Maar dat echt betrokken zijn bij wat een ander meemaakt allicht heel wat leed kan vermijden.
We zullen beslissingen van een ander nooit kunnen voorzien, en nog minder controleren. Gelukkig maar. Waar zou “vrije wil” anders nog op neerkomen?(*) Maar dit betekent niet dat we mekaar niet kunnen helpen.

Dit is de opzet van deze hele reeks. Eerst met de intentie nabestaanden te helpen. Maar het is duidelijk dat al wat we hier bespreken evenzeer een basis is voor het helpen van elk van ons die hulp kan gebruiken. Daar komen we later nog uitgebreid op terug.

(*) Ik kreeg van Aniana een reactie op de notie vrije wil. Ik maak geen enkele nuance op de absoluutheid van vrije wil, maar wil daar wel 2 belangrijke randbemerkingen bij maken.
Enerzijds mag de uiting van jouw vrije wil die van de ander niet verhinderen of negeren, en anderzijds komt elke vrijheid met een belangrijke prijs, de verantwoordelijkheid voor de gevolgen van je keuzes.
We komen hier zeker ook nog op terug in één van de volgende verhalen.

Samengevat voor vandaag

1. Word bewust van hoe we omgaan met onze 3 basisideeën:

• Vermijd de slachtoffer en redder rol
• Luister naar de ander
• Laat ieder zijn verantwoordelijkheid nemen

2. Probeer de emoties en belevenis van de ander te begrijpen (zie de lijst in Aniana’s blog)
3. Laat de uiting van elke emotie toe, ook schuld, zonder dat dit een bevestiging betekent dat die er hoe dan ook zou zijn.
4. Als je de volgende keer aan iemand vraagt hoe het met hem gaat, luister dan eens hoe het écht met hem gaat.

Morgen

Hoe we verder gaan, mag jij mee bepalen.
“Help Me Jou Te Helpen” kan enkel werken als ik weet waar jij nood aan hebt.
Niet als redder maar als deelgenoot aan een uitdagend maar wel uiterst motiverend traject.
Ik stel hierbij dus de vraag: “Wat kan ik morgen voor jou doen?”

Wil je niets meer missen? Schrijf je dan hier in op onze nieuwsbrief!